thotranbichhat

NHỮNG ĐÊM BUỒN KHÔNG NGỦ



Đêm huyền diệu! muôn ngàn sao lấp lánh

Nhưng hồn ta vào giấc ngủ cô đơn

Sầu dâng lên tựa phím nhạc không hồn

Buồn thao thức! ôi cung đàn lỡ nhịp

Tháng năm qua ghi bước đường oan nghiệt

Như con thuyền gặp dông tố ngoài khơi

Ôi! Bóng trăng soi khắp ngả đường đời

Tương lai đến cho hồn tôi ngon giấc

Để ta không còn những đêm thao thức

Vạn u sầu không còn nữa nơi ta

Người còn nhớ ta hay đã quên rồi

Yêu thương nhớ xin cho người hãy biết

Ta từ đây như cung đàn gẫy nhịp

Ôi bước đi muôn nẻo quãng đường đời

Cầm trăm hoa chỉ một dạ yêu thôi

Yêu cả bóng lẫn hình người phản bội

Cám ơn tranbichhat,
Tôi đã đọc và bị hút hồn bởi những bài thơ bạn viết. Tôi thích thơ bạn lắm lắm và cảm phục bạn rất nhiều.
Mong sao diễn đàn có thêm nhiều bài thơ hay, thêm nhiều thành viên nữa như bạn.
Gần đây có những bạn như macthien123, phongkjla viết những bài thơ dễ thương vô cùng. Được biết các bạn đều trẻ mà "anh hoa phát tiết".
Tôi thực sự rất yêu mến các bạn.

CHO VÀ NHẬN

Tranbichhat

Trao người trọn cả trái tim yêu

Để nói với ai chỉ một điều

Đã trót thương rồi nên cũng hiểu

Cho nhiều nhận lại chẳng bao nhiêu

RÉT NÀNG BÂN



Chung quy chỉ tại Nàng Bân

Vụng về được mỗi chuyên cần mà thôi

Đã sang Xuân nửa mùa rồi

Sao trời trở gió khắp nơi thế này

Trời thương con kiểu gì đây

Mà lại rét mướt mấy ngày tháng ba

Khổ trẻ em, khổ người già

Trời chiều con thế hóa ra đày người

Mưa rơi lất phất khắp trời

Gió đông bắc lạnh từng hồi căm căm

Từ chuyện cổ tích xa xăm

Nàng Bân đan áo một năm chưa rồi

Đông qua xuân đến vẫn ngồi

Mải mê đan lát tới hồi hè sang

Lại qua mùa nữa thu vàng

Thế mà cái áo cho chàng chưa xong

Nàng Bân dốc sức dốc công

Cố xong chiếc áo mùa đông cho chồng

Bây giờ áo đẹp đã xong

Giật mình lại một mùa đông qua rồi

Nàng Bân nước mắt tuôn rơi

Giận mình không khéo, nghẹn lời xót xa

Thấy con nức nở thế là

Trời làm trở rét tháng ba mấy ngày

MỘNG TƯỞNG



Nhỡ nhàng là bởi cả đôi ta

Hẹn…chẳng giống ai rõ khéo là

Đứa đến tận nhà chờ chi thế

Người ra đón đợi kẻ qua phà

Sau này nếu có gì ngăn cách

Nào phải đâu là tại mẹ cha

Duyên đã muộn rồi thôi đành vậy

Đầu non nắng xế bóng đang tà

Lời nói như là gió thoảng qua

Hương tàn, nhụy rữa bướm chê hoa

Lời nào là thật lời nào giả

Mà cả hai ta cứ ngỡ là…

TẢN MẠN



Chủ nhật đám cưới người ta

Kể ra cũng có họ xa mấy đời

Nhưng mà đang yếu trong người

Lại thêm đám cưới quá trời cách xa

Cho nên đành ở lại nhà

Nhờ người gửi tặng chút quà làm vui

Đám cưới thì cũng xong rồi

Chỉ thương cháu đến xứ người làm dâu

Một cuộc sống mới bắt đầu

Đoạn đời ai có qua cầu mới hay

Lúc yêu thì thật đắm say

Nhưng khi chung sống hàng ngày, khác xa

Trong lòng gợn lại câu ca

“Ta về ta tắm ao nhà vẫn hơn”

Vợ chồng tình nghĩa keo sơn

Chung vui chung cả những cơn hiểm nghèo

Tam sông, tứ núi cũng trèo

Phải băng trăm suối, nghìn đèo cũng qua

CÔNG ƠN CHA MẸ



Mỗi tháng đều muốn về nhà

Thứ nhất: thăm mẹ, sau là thăm quê

Mà chưa giữ được lời thề

Năm mười hai lượt được về quê xa

Khi mẹ càng ngày càng già

Dáng gầy, hình héo

Thế mà chưa hết sớm trưa

Vẫn còn vất vả nắng mưa dãi dầu

Con nghe điệu ví qua cầu

Càng thêm nhớ mẹ lúc ầu ơ ru

Bốn mùa : Đông, hạ, xuân, thu

Nuôi con khôn lớn công phu nhường nào

Mà mẹ thì chỉ khát khao

Chúng con hạnh phúc lòng nào vui hơn

‘‘Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Một lòng thờ kính mẹ, cha

Giữ tròn chữ hiếu mới là đạo con’’

Đó là lời của nước non

Ghi tâm khắc cốt chúng con suốt đời.

MẸ



‘’Mẹ già như chuối chí cây ‘’

Ai mà chẳng sợ cái ngày mẹ xa

Mỗi năm mẹ lại thêm già

Vết thời gian lại hiện ra càng nhiều

Những ngày xa cách mẹ yêu

Trông về quê những chín chiều ruột đau

Một đời mưa nắng dãi dầu

Mong manh chiếc nón che đầu mà thôi

Mẹ nuôi chúng con nên người

Nhường cơm, nhịn khát mẹ cười làm vui

Cả đời cay đắng ngọt bùi

Cảnh nghèo nên thật lắm mùi đắng cay

Quanh năm chẳng lúc ngơi tay

Có chăng tết mới vài ngày thảnh thơi

Vậy mà mẹ chẳng một lời

Trách con tạo, trách ông trời bất công

Tình mẹ biển cả mênh mông

Không gì sánh được tấm lòng mẹ tôi

TỰ LÒNG



Mình chả khác chi bị bỏ rơi

Bao người thân sao kiệm lời thăm hỏi

Chịu vậy thôi biết sao mà nói

Bạn cùng thơ cho khỏi tủi thân

Cuộc đời ta sướng khổ bao lần

Người thiên hạ cũng gần thế cả

Nếu mà ta có thành tượng đá

Thì trái tim cũng chẳng hóa vô tri

Tâm hồn ta cũng chả khác gì

Mãi không thể chai lì, vô cảm

Ta không muốn cõi đời này hắc ám

Những ưu phiền xin chớ bám đeo ta

Ta mong sao cả thế giới chan hòa

Ta chỉ muốn mọi nhà hạnh phúc

Người với nhau bằng tấm lòng thành thực

Phải đề cao chữ đức lên trên

Mong mọi người hãy nhớ đừng quên

Tài, không đức chỉ là tên vô dụng

THƯƠNG NGƯỜI CHIẾN SĨ ĐẢO XA



Mong lắm cánh thư từ muôn trùng sóng vỗ

Của những người chiến sĩ giữa đảo khơi

Đang ngày đêm canh giữ biển, giữ trời

Giữ tài nguyên cùng bình yên cho Tổ Quốc

Chỉ biết hiến dâng không so đo mất, được

Vẫn yêu đời giữa sóng nước mênh mông

Không chỉ ngăn thù còn vật lộn với bão dông

Bao hiểm nguy vẫn không nản lòng, chùn bước

Cả trái tim anh là tình yêu đất nước

Nên vững vàng đứng trước mọi phong ba

Kể cả những khi nhận được cánh thư nhà

Báo mẹ, cha đang gồng mình trong cơn bão…giá

Ở bên anh nơi bao la biển cả

Chỉ có đồng đội và những rặng đá san hô

Vây quanh anh là những ngọn sóng nhấp nhô

Vẫn nô đùa hồn nhiên, nào biết

Anh cũng là người nên cũng có nỗi niềm da diết

Nhớ người thương và nhớ tới căn nhà

Đã bao năm, bao tháng phải đi xa

Nếu bình thường thì chắc khó vượt qua

Nhưng ở anh hơn người là tấm lòng cao cả

Vì non sông anh hiến cả tuổi thanh xuân

Đảo xa xôi nhưng đảo cũng rất gần

Bất cứ nơi nào Tổ Quốc cần, anh có mặt

Bởi trong anh luôn nêu cao phẩm chất

Bằng năm chữ thân thương: ANH BỘ ĐỘI CỤ HỒ.

TÂM SỰ



Trái tim ta là trái tim nhạy cảm

Dễ vui buồn với mọi nỗi buồn vui

Chỉ chút thôi man mác đã ngậm ngùi

Dễ chạnh lòng trước cái cười đen bạc

Dến giờ ta chưa một lần làm ác

Vẫn bị người chà đạp cánh hoa rơi

Khi khổ đau cũng chỉ biết ngậm cười

Cười xã hội, cười lòng người gian trá

Chưa được hưởng ân huệ lần nào cả

Mà hứng chịu toàn cảnh trái ngang

Chưa từng nếm hạnh phúc kiểu thiên đàng

Mà toàn gặp chốn trần gian khổ ải

Buồn cho đời, cho nhân tình thế thái

Cho con đường cùng đầy rẫy chông gai

Nhưng ta vẫn còn tin tưởng ở tương lai

Nuôi hy vọng một ngày mai tươi sáng

NHỚ MẸ HIỀN



Mẹ như biển rộng sông dài

Thương con chẳng quản miệt mài sớm hôm

Nén lòng những nỗi vui buồn

Cố công nuôi dạy chúng con nên người

Bố con đã sớm về trời

Mình mẹ gánh nặng cuộc đời gian lao

Sớm khuya vất vả biết bao

Mà con không thấy khi nào mẹ than

Nhà mình trong cảnh cơ hàn

Cánh cửa muốn mục, cái bàn muốn long

Đắng cay mẹ giữ trong lòng

Cố gắng thoát khỏi cái vòng lao đao

Cả đời mẹ cỉ ước ao

Cháu, con của mẹ đứa nào cũng nên

Không phải để được đáp đền

Chỉ mong con, cháu đừng quên cội nguồn

Mình con hay dỗi, hay hờn

Khiến cho lòng mẹ thêm buồn bao nhiêu

Con xin mẹ, mẹ kính yêu

Từ nay con mãi nhớ điều mẹ răn

Dù bây giờ có muộn mằn

Nhưng con như thế là ăn năn rồi

Nhiều khi con muốn cầu trời

Cho con trở lại cái thời xa xôi

Luôn được bên mẹ, mẹ ơi

Trong tình mẹ tựa biển trời bao la

Con ở xa rất nhớ nhà

“Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương”

Nhớ mẹ là cả quê hương

Là ánh sáng mọi nẻo đường con đi

Con xa không biết nói gì

Lại nhờ cây bút để ghi mấy dòng

Thơ con là tiếng của lòng

Phổ vào trong ấy nhớ mong tháng ngày

Ước gì trong buổi chiều nay

Con đang bên mẹ như ngày còn thơ

Được nghe giọng ví ầu ơ

Mẹ ru con ngủ giấc mơ nhẹ nhàng

QUÊ CHA ĐẤT MẸ



Quê hương lùi lại mờ xa

Con đường nhỏ lại căn nhà mờ đi

Mẹ không mắc bệnh hiểm nguy

Song chưa thật khỏe, con đi chẳng đành

Thế mà con vội bước nhanh

Kẻo dòng nước mắt hóa thành mưa sa

Con đi con rất nhớ nhà

Nhất là nhớ mẹ, tuổi già xế non

Cả đời chăm lo cháu con

Bao mùa trăng khuyết, trăng tròn đã qua

Tới nay khi tuổi đã già

Vẫn còn nhiều nỗi xót xa trong lòng

Con mẹ vẫn còn long đong

Chưa sung túc, mẹ thấy lòng chưa yên

Chúng con kính mong mẹ hiền

Quên đi muôn nỗi muộn phiền bấy nay

Tuy còn cơ cực đắng cay

Chúng con vẫn muốn ngày ngày ở quê

Nơi xa lòng mãi hướng về

Căn nhà cổ kính bốn bề rêu xanh

Họ hàng nội ngoại xung quanh

Có mẹ, có chị, có anh, em mình

‘’Làng ta phong cảnh hữu tình

Dân cư đông đú như hình con long’’

Quê mình ‘’gạo trắng nước trong

Ai mà đã đến lòng không muốn rời’’

Con đi cùng đất, cuối trời

Vẫn chỉ thấy thật tuyệt vời: quê ta

‘‘Con đi con nhớ quê nhà

Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương

Nhớ mẹ giãi nắng dầm sương

Những khi tát nước bên đường hôm mai’’

Chào bác Ha Minh Giang!

Chúc bác một ngày mới tốt lành và muốn tâm sự với bác đôi điều chẳng biết bác có phiền lòng không. Em cũng thích văn thơ, thích đi du lịch mọi miền, mọi nước nhưng điều kiện chưa cho phép thì tạm thời bầu bạn với thơ ca. Em cũng thích nhiều thể thơ, nhất là thơ lục bát, song thất lục bát, ngũ ngôn, thất ngôn và đặc biệt là thơ đường luật để thử sức mình chơi. Em cũng có biết sơ sơ niêm, luật …của thơ đường và thấy trong diễn đàn các bác cũng có nói qua, vậy bác có thể chỉ giúp em tỉ mỉ hơn tí chút được không. Em cảm ơn bác nhiều. Nếu có điều tế nhị nào muốn nói riêng thì em muốn bác nhắn tin hay gọi điện qua số điện thoại 01269925110 hoặc nếu không có gì phiền hà bác có thể cho số điện thoại của bác, em sẽ gọi lại. Em thành thật cảm ơn bác trước. Nhân đây em cũng thử một bài thơ đường luật, em muốn đủ thất ngôn bát cú nhưng làm bốn câu còn mời các bác hoàn thiện tiếp cho vui để chúng ta có dịp trao đổi với nhau nhé



NHẮN NGƯỜI XƯA



Hai tháng xa nhau có nhớ không

Đôi ta cách trở hết chờ trông

Tình yêu nếu chẳng người vun đắp

Đôi ngả chia ly lạnh cõi lòng

Chào Tran bichhat

Tác giả Vĩnh Hồ còn sưu tầm:

Thơ Ðường Luật phổ biến trên thi đàn Việt Nam xưa, xuất xứ từ đời Ðường (618-907) bên Tàu, có luật lệ nhất định, thường gọi là Thơ Luật để phân biệt với Thơ Cổ Phong xuất hiện trước đời Ðường không có luật lệ nhất định.



Thơ Luật có 4 thể: Ngũ Ngôn Tứ Tuyệt, Ngũ Ngôn Bát Cú, Thất Ngôn Tứ Tuyệt, Thất Ngôn Bát Cú. Thất Ngôn Bát Cú có luật lệ gò bó khó làm nhất nhưng lại được các Cụ ưa thích nhất, thường dùng để bày tỏ tình cảm ý chí, ngâm vịnh, trào phúng, xướng họa, thù tạc, chúc mừng quan hôn, khai bút đầu Xuân... Lúc đầu làm bằng chữ Hán, đến đời Trần, Hàn Thuyên là người đầu tiên làm bằng chữ Nôm, nên Ðường luật còn gọi là Hàn Luật. Từ đó thể Thất Ngôn Bát Cú trở thành độc tôn trên thi đàn, ngay trong các kỳ thi cũng bắt thí sinh làm một bài. Sau đây xin trình bày khái quát về bố cục và luật lệ căn bản của thể thơ này:



I. BỐ CỤC: Một bài thơ Thất Ngôn Bát Cú có 4 phần:



1- Mạo: là mào đầu (vào bài) còn gọi là Ðề, gồm:

- Phá đề (câu 1) nghĩa là mở ra, giới thiệu tựa đề.

- Thừa đề (câu 2) nghĩa là chuyển xuống.

2- Thực hay Trạng: gồm câu 3 + 4: giải thích, khai triển tựa đề.

3- Luận: gồm câu 5+6: bàn luận ý nghĩa của bài.

4- Kết: gồm câu 7+8: tóm tắt ý nghĩa, bày tỏ tình cảm, thái độ.



II. LUẬT LỆ CĂN BẢN:



1- Vần: là bộ phận chủ yếu của âm tiết trong tiếng Việt là âm tiết trừ đi phụ âm đầu nếu có.

Ví dụ: "tà, hoa, nhà, gia, ta" trong bài Qua Ðèo Ngang có cùng một vần "a".

Vần có vần bằng, vần trắc, độc vận, ép vận. Trong thất ngôn bát cú chỉ gieo 1 vần, gọi là độc vận rơi vào 5 chữ cuối của 5 câu: 1, 2, 4, 6, 8 thường là vần bằng, ít khi dùng vần trắc, 5 chữ này tránh trùng nhau, phải hiệp vận cho đúng nếu gieo sai gọi là lạc vận, gieo vần không sát gọi là gượng ép.



Ghi chú:

Vần có cước vận (vần ở cuối câu), và yêu vận (vần ở lưng câu).

Vần điệu: Ðiệu là đều đặn, là số chữ đều đặn trong mỗi câu thơ, như điệu thất ngôn mỗi câu 7 chữ, điệu lục bát gồm 1 câu 6, 1 câu 8. Riêng điệu ca trù mỗi câu bao nhiêu chữ cũng được, trừ câu chót bắt buộc 6 chữ.

Nhịp điệu: Nhịp là cách ngắt đoạn đều đặn trong câu thơ. Nhịp điệu là cái dáng đi khi mau khi chậm trong thơ.

Tiết tấu: tiết là đốt, là đoạn ngắn, tấu là đánh nhạc, là đọc cao lên.

Thi nhạc (gồm vần, điệu, nhịp, tiết tấu): Nhà thơ dùng âm thanh (tượng thanh), dùng sự thay đổi của của âm, độ cao thấp của thanh, sự đều đặn của vần điệu nhịp điệu, sự nhịp nhàng của tiết tấu... làm cho bài thơ đọc lên như một bản nhạc gọi là thi nhạc.



2. Ðối: là phép đặt 2 câu thơ đối nhau gồm có:

Ðối chữ: bằng đối trắc, trắc đối bằng, danh từ đối danh từ, động từ đối động từỳ...

Ðối ý: ví dụ cảnh dưới núi đối cảnh bên sông, cảnh động đối cảnh tĩnh như trong 2 câu thực của bài Qua Ðèo Ngang.

Trong thể thơ này, 2 câu thực phải đối nhau, 2 câu luận phải đối nhau.



Sau đây xin mời quý vị thưởng thức những cặp đối thần sầu của các thi sĩ tiền bối:



* Thi hào Nguyễn Trãi:

- Hương cách gác vân thu lạnh lạnh

Thuyền kề bãi tuyết nguyệt chênh chênh

- Khách đến chim mừng hoa xẩy rụng

Chè tiên nước kín nguyệt đeo về

- Miệng thế nhọn hơn chông mác nhọn

Lòng người quanh nữa nước non quanh



* Bà Chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương:

- Năm thì mười họa chăng hay chớ

Một tháng đôi lần có cũng không

- Cố đấm ăn xôi, xôi lại hẩm

Cầm bằng làm mướn, mướn không công

(Làm Lẽ)

("Cố đấm ăn xôi" và "Làm mướn không công" là 2 câu tục ngữ)

- Duyên thiên chưa thấy nhô đầu trọc

Phận liễu sao đà nảy nét ngang

(Không Chồng Mà Chửa)

(Trong Hán tự, chữ THIÊN nếu kéo nét phẩy nhô lên thì thành ra chữ PHU là chồng. Chữ LIỄU nếu thêm nét ngang thì thành ra chữ TỬ là con)

- Ðôi gò bồng đảo sương còn ngậm

Một lạch đào nguyên suối chửa thông

(Thiếu Nữ)

- Chày kình tiểu để suông không đấm

Tràng hạt vãi lần đếm lại đeo

(Chùa Quán Sứ)

("suông không đấm" và "đếm lại đeo" đều có nghĩa nói lái rất tục)

- Khi cảnh, khi tiu, khi chũm chọe

Giọng hi, giọng hỉ, giọng hi ha

(Sư Hổ Mang)

- Gió giật sườn non kêu lắc cắc

Sóng dồn mặt nước vỗ long bong

(Kẽm Trống)



* Thi sĩ Nguyễn Khuyến:

- Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt

Làn ao lóng lánh ánh trăng loe

- Sóng biếc theo làn hơi gợn tí

Lá vàng trước gió sẻ đưa vèo

- Tầng mây lơ lững trời xanh ngắt

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo



* Thi sĩ Trần Tế Xương:

- Học đã sôi cơm nhưng chửa chín

Thi không ngậm ớt thế mà cay

- Ðì đẹt ngoài sân tràng pháo chuột

Om sòm trên vách bức tranh gà

- Chí cha chí chát khua giày dép

Ðen thỉ đen thui cũng lụa là

- Van nợ lắm khi tràn nước mắt

Chạy ăn từng bữa mướt mồ hôi

- Sỉ khí rụt rè gà phải cáo

Văn chương liều lĩnh đấm ăn xôi

- Một tuồng rách rưới con như bố

Ba chữ nghêu ngao vợ chán chồng

- Ví cho thi đỗ làm quan lớn

Thì cũng nhỏ to cưới chị hầu

- Tiễn chân cô mất hai đồng lẻ

Sờ bụng thầy không một chữ gì

("Gà phải cáo" và "Cố đấm ăn xôi" là 2 câu tucỳ ngữ)



3. Luật: tức thanh luật là quy tắc xếp đặt thanh bằng (B) thanh trắc (T) cho mỗi chữ trong một câu thơ theo lệ:

"Nhất tam ngũ bất luận": bất luận là không ràng buộc,

"Nhị tứ lục phân minh": phân minh là rõ ràng bắt buộc đồng thời phải tuân theo thanh: "nhị bằng tứ trắc lục bằng", hay ngược lại: "nhị trắc tứ bằng lục trắc"



- Sau đây là bài thất ngôn bát cú luật bằng vần bằng:



Câu 1: BBTTTBB

Câu 2: TTBBTTB

Câu 3: TTBBBTT

Câu 4: BBTTTBB

Câu 5: BBTTBBT

Câu 6: TTBBTTB

Câu 7: TTBBBTT

Câu 8: BBTTTBB



- Sau đây là bài thất ngôn bát cú luật trắc vần bằng:



Câu 1: TTBBTTB

Câu 2: BBTTTBB

Câu 3: BBTTBBT

Câu 4: TTBBTTB

Câu 5: TTBBBTT

Câu 6: BBTTTBB

Câu 7: BBTTBBT

Câu 8: TTBBTTB



Âm là tiếng động phát ra khi đọc một nguyên âm. Thanh là độ cao thấp của âm. Mỗi âm trong tiếng Việt có 6 bực độ quy định bởi 6 dấu: 2 thanh BẰNG gồm trầm (dấu huyền) và phù (không dấu), bốn thanh TRẮC gồm thượng (dấu sắc, dấu ngã), và khứ hay nhập (dấu hỏi, dấu nặng).

Trong một câu thơ, tất cả những chữ cùng một thanh nên thay đổi bực độ.

Trong bài thất ngôn, chữ thứ 3 các câu chẵn và chữ thứ 5 các câu lẻ, đáng là bằng mà đổi ra trắc gọi là khổ độc (nghĩa là khó đọc). Trong 1 câu thơ, chữ nào đáng đặt tiếng bằng mà lại đặt tiếng trắc, hay đáng đặt tiếng trắc mà lại đặt tiếng bằng thì gọi là thất luật.



4. Niêm: nghĩa là dán cho dính lại. Phép niêm trong thơ là quy tắc sắp xếp các câu thơ trong bài dính lại với nhau về âm điệu, hay nói một cách khác NIÊM là sự liên lạc về âm luật của 2 câu thơ với nhau. Trong bài Ðường Luật, hai câu 1 và 8, 2 và 3, 4 và 5, 6 và 7 niêm với nhau.



Hai chữ thứ hai cùng một thanh đượỳc sắp xếp như sau đây hay ngược lại:



Chữ thứ 2 câu 1: trắc

Chữ thứ 2 câu 2: bằng

Chữ thứ 2 câu 3: bằng

Chữ thứ 2 câu 4: trắc

Chữ thứ 2 câu 5: trắc

Chữ thứ 2 câu 6: bằng

Chữ thứ 2 câu 7: bằng

Chữ thứ 2 câu 8: trắc



Nếu không theo đúng như thế gọi là thất niêm.



III. VÍ DỤ: một bài thơ mẫu:



Qua Ðèo Ngang



Bước tới Ðèo Ngang bóng xế tà

Cỏ cây chen đá, lá chen hoa

Lom khom dưới núi, tiều vài chú

Lác đác bên sông, rợ mấy nhà

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia

Dừng chân đứng lại trời non nước

Một cảnh tình riêng ta với ta.



Bà Huyện Thanh Quan



Ðây là bài thơ Ðường luật thất ngôn bát cú luật trắc (chữ TỚI) vần bằng (chữ TÀ). Niêm luật vần đối đúng phép. Bố cục chia làm 4 phần rõ rệt:

Mạo: giới thiệu tổng quát cảnh Ðèo Ngang.

Thực: tả cảnh Ðèo Ngang.

Luận: nhớ nước thương nhà.

Kết: tình riêng tác giả.



Về vần: Năm chữ: tà, hoa, nhà gia, ta: vần với nhau rất chỉnh.

Về đối: Hai cặp thực và hai cặp luận đối nhau chan chát: chữ đối chữ, ý đối ý.

Về luật: Luật trắc (ở chữ TỚI). Cả 8 câu thơ đều đúng luật.

Về niêm: Rất chặt chẽ: chữ TỚI niêm với chữ CẢNH cùng là trắc, chữ CÂY niêm với chữ KHOM cùng là bằng, chữ ÐÁC niêm với chữ NƯỚC cùng là trắc, chữ NHÀ niêm với chữ CHÂN cùng là bằng.



IV. KẾT LUẬN:



Trên đây chỉ là những quy tắc căn bản, khi làm thơ có nhiều thi gia đôi lúc không răm rắp tuân theo trăm phần trăm mà bài thơ vẫn hay, vì tác giả đặt cái thần/ hồn của bài thơ cao hơn luật tắc. Ví dụ như bài "Thu Vịnh" của Nguyễn Khuyến gieo vần "ao" nhưng câu 2 lại gieo vần "iu":

Trời thu xanh ngắt mấy từng cao

Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu



Và bài "Tổng Vịnh Truyện Kiều" của Chu Mạnh Trinh gieo vần "ương" nhưng câu 4, câu 8 lại gieo vần "ang" là "chàng" và "vàng":

Cuốn ngỏ rèm xuân trải mấy sương

Sắc tài chi lắm để làm gương

Công cha bao quản liều thân thiếp

Sự nước xui nên phụ với chàng

... Ðem bắt đồng cân đáng mấy vàng.

Chữ "chàng" tuy gieo không chính vận, nhưng khi đọc lên... nó phát ra một âm thanh nghe não nề, trầm buồn, vang dội trong tâm hồn ta.



Bài "Thu Ðiếu" của Nguyễn Khuyến về bố cục, tác giả say mê "tả cảnh" suốt cả 8 câu; còn về vần thì trong 5 chữ : "veo, teo, vèo, teo, bèo", đã có đến 2 chữ "teo" trùng nhau vốn là điều cấm kỵ trong 1 bài thơ luật, nhưng ở đây cụ Tam Nguyên Yên Ðỗ vẫn mạnh dạn sử dụng, vì Cụ thấy 2 từ ngữ ấy (tẻo teo, vắng teo) diễn đạt được tình cảm của Cụ. Ðiều này cho thấy Cụ là một nhà Nho phóng khoáng có bản lĩnh trong sáng tạo. Và bài Thu Ðiếu xưa nay vẫn được nhiều người công nhận là một trong những bài thơ tả cảnh mùa Thu hay nhất trong thơ ca Việt Nam.



Cũng chính vì luật tắc quá gò bó khó khăn của nó mà giới Nho sĩ Việt Nam đã bị kiềm hãm trong suốt một nghìn năm, chẳng để lại cho hậu thế được bao nhiêu bài thơ hay so với thể thơ mới. Thời tiền chiến xảy ra một trận bút chiến vang dội cả ba miền giữa thơ mới và thơ cũ, cuối cùng thơ cũ đại bại nhường thi đàn lại cho thơ mới thống trị đến ngày nay. Ngay nhà thơ Quách Tấn chuyên làm Thất ngôn bát cú với tác phẩm "Mùa Cổ Ðiển", về sau cũng từ giã nhảy qua thể Thất ngôn tứ tuyệt với thi tập "Ðọng Bóng Chiều".



Ngày nay, thể Thất Ngôn Bát Cú được nhiều người làm sống lại bằng những hình thức cách tân noi theo bước chân tiền phong của các nhà thơ tiền bối có bản lĩnh sáng tạo như Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến, Trần Tế Xương... mạnh dạn từ bỏ phong cách quý phái, đài các, cung đình: ưa xài điển tích, thích dùng Hán tự, vọng ngoại, vong bản, bắt chước, sáo mòn... để trở về với tình tự cội nguồn dân tộc Việt Nam đầy sinh động và sáng tạo của mình.

Thân ái chào bạn

Thật lâu mới có một cuộc tranh luận về thơ như vậy. Bác Hà Minh Giang nói hay lắm nhưng tôi đọc qua nhiều bài thơ của bác thấy nó không giống như bác nói. Nó kỳ kỳ làm sao.

Chào bác Hoàng Kim

Tại Hoàng Kim không thấy hoặc chưa hiểu hay chưa tìm hiểu kỹ thôi chứ thơ tôi làm thì chẳng thất niêm, thất luật hay lạc vận nhưng nhiều bài thất đối vì ý dễ đối hoặc từ thì cũng dễ đối nhưng cả đối ý, đối từ thì khó đấy bởi rất dễ gượng ép. Hoàng Kim xem ở đây được mấy bài đường luật dù là bài bị thất đối, mấy bạn có thể sáng tác thơ tự do mà thôi. Ngay cả lục bát hay song thất lục bát hoặc ngũ ngôn, thất ngôn cũng mấy người đâu. Thực ra tôi cũng muốn gửi một ít bài tự sáng tác của mình vào trong diễn đàn để trao đổi cho vui hoặc muốn nhắn tới một vài người bạn hay người xưa nên các bác góp ý tôi rất cảm ơn vì tôi muốn diễn đàn có nhiều bài viết các thể từ tự truyện, phê bình, thơ ca, hò vè, truyện ngụ ngôn, văn tường thuật, miêu tả...cho diễn đàn sôi nổi một tí. Có một số thành viên của hội cũng phê bình diễn đàn vắng vẻ nhưng chính hội viên đó lại cũng chỉ đăng một vài bài rồi vắng bóng. Thời gian thì ai chả bận, ai chả có gia đình, có công ăn việc làm với vạn nỗi lo toan, nhất là trong cơn BÃO GÍA hiện nay, mấy ai may mắn, đủ đầy rồi đâu. Như tôi chẳng hạn, ngoài công việc ở cơ quan, tôi còn thể dục, thể thao để duy trì sức khoẻ, rồi thì chợ búa, cơm nước...Thậm chí thơ có làm cũng trên đường ra hiện trường công tác hay lúc nghỉ ngơi sau khi thể thao xong. Có bác nói thơ tôi nói nhiều về một vấn đề nhưng nên nhớ là thơ ca phản ánh tâm tư, tình cảm, hoài bão, ước mơ... nhưng cũng đều xuất phát từ thực tế cuộc sống chứ có phải như người cõi trên mà bác Trường Chinh (bí danh Sóng Hồng) phê bình các thi sĩ ngày xưa trong hội nghị Quân-dân-chính "Là thi sĩ nghĩa là ru với gió. Mơ theo trăng và vơ vẩn cùng mây. Để tâm hồn treo ngược cành cây..." đâu. Vả lại nói thật với bác chỉ một vấn đề những bức xúc do các "đầy tớ" của dân gây ra có thể nói mãi không hết, kêu trời không thấu nhưng dễ ảnh hưởng đến chính trị nên chỉ dừng ở mức độ hoặc chỉ mình biết thôi. Những chủ đề đó rất dễ tạo nguồn cảm hứng, nguồn sáng tạo để sáng tác những bài thơ hay dù là dạng khó như đường luật. Ở tình cảnh này, đó là thơ ca "hiện thực phê phán", song không thể nói ra hoặc nói hết lòng mình được.

Thân ái chào bác và mong rằng các bác tiếp tục làm sôi động diễn đàn, đừng phụ lòng bác Trần Quang- người sáng lập diễn đàn này nhé.

Thật là phiền muộn đến tranbichhat quá. Chủ đề không phải bàn luận thơ Đường ko phải ở đây. Nhưng xin phép tranbichhat thêm 1 lần này nữa thôi. Bác haminhgiang đã ngộ ra vấn đề sau khi bác đã đọc kỹ trang http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C6%A1_%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_lu%E1%BA%ADt
Bài sau đây bác viết mới thực là:

haminhgiang đã viết:

THẬT GIẢ CON DẤU
Minh Giang

Thật- giả nhiều khi cũng khó tường
Giả thường đã nát lại phô trương
Trong- ngoài, trên-dưới không phân định
Sai- đúng, trước- sau chẳng dễ lường
Lắm lúc ngẫm đời sao chán thế
Nhiều khi cám cảnh thấy đau thương
Người ta trọng củi sơn hào nhoáng
Gỗ tốt quăng đi mới chán chường

Chúc bác làm thơ càng ngày càng hay
Thân mến chào bác