XUẤT ĐỐI DỊ, ĐỐI ĐỐI NAN

Về đối tôi đã nói ở chủ đề khác, nay đích thực muốn luận bàn và nói ở đây.
Đối là một nghệ thuật chơi chữ trong dân gian của người Việt từ rất xa xưa vẫn lưu truyền đến nay.
Hồi tôi còn nhỏ, tết đến hay đi chợ mua câu đối dán trang trí trong những ngày tết.
Tôi còn nhớ một vài câu đối:
- Pháo nổ vang trời, ba nước Đông Dương thắng Mỹ ~ Cờ bay rợp đất, hai miền Nam Bắc mừng Xuân.
- Quai đê lấn biển, trồng cói, trồng cây xây hạnh phúc ~ Bạt núi san đồi, góp công, góp sức dựng tương lai
...
Trên đây chỉ là những câu đối thông thường, hay đó, chuẩn đó nhưng nhiều người làm được.

Tôi đã từng được nghe những câu đối chết - nghĩa là người ra vế đối rất khó, rất hóc búa, ngữ nghĩa chen chữ nghĩa, âm vận nghịch đảo mà hay đến cực kỳ làm người giỏi mấy cũng không đối được. Cái gọi là đối được tôi thấy chỉ là gượng gạo tạm chấp nhận chứ thực ra chưa thật chuẩn, chưa thật hay.
1 - Da trắng vỗ bì bạch
(Giỏi như Trạng Quỳnh mà cũng thua, người sau đối Rừng sâu mưa lâm thâm; Trời xanh màu thiên thanh; Nhà vàng ngồi đường hoàng, .... nghe chán ngắt)

2 - Vợ cả vợ hai cả hai vợ đều là vợ cả.

3 - Bánh ít nhiều đường bánh ít ngọt;

4 - Cô gái Củ Chi chỉ cu hỏi củ chi;

5 - Tập thể dục, tập thể dục tập thể;

6 - Cha mang ba ghế bố mời thầy ngồi;
...
Còn nhiều lắm, trên đây chỉ là vài câu ví dụ nêu ra. Ai thích đối nhào dzô thử coi...

Người ra vế thách đối
BÁNH ÍT NHIỀU ĐƯỜNG BÁNH ÍT NGỌT
lâu nay làm nhiều tay hay chữ phải bó tay. Tôi nhớ không chính xác thời điểm chỉ phỏng khỏang năm 1997 – 1998 gì đó trên Nguyệt san Kiến Thức Ngày Nay có tổ chức thi đối câu đối trên. Chủ khảo cuộc thi là An Chi – một học giả uyên bác nhiều người biết đến.
Tôi theo dõi cuộc thơ không trọn vẹn nhưng tôi có biết đến nhiều vế đối được độc giả gửi đến, ban biên tập cho đăng như:
1- Giò chả có quế giò chả thơm;
2- Ngộ không có võ ngộ không tài;
3- Trầu không có thuốc trầu không thơm;
4- Bắc cạn có nước Bắc cạn đầy;
Trong đó 3 được giải nhất, 1 được giải nhì…
Những vế đối trên khá hay. Hay và chuẩn thì chỉ có 3 - Xứng đáng giải nhất.
........

Tôi biết đến câu CÔ GÁI CỦ CHI CHỈ CU HỎI CỦ CHI từ lâu do một anh bạn đọc, tôi thấy hay quá, tìm cách đối đến mấy năm và hơn thế nữa mà không đối nổi.
Gặp Giabaokieu, tôi đọc nàng nghe, nàng khóai lắm. Giabaokieu chính gốc là cô gái Củ Chi đấy.
Mới đây tôi điện thọai cho nàng hỏi nàng ở đâu, trả lời: Củ Chi, lại hỏi đang làm gì đó, trả lời: chỉ cu. Tôi trách nàng lơ là diễn đàn lắm nhé.
Câu đối trên tôi muốn dành riêng cho Giabaokieu mà thôi.
---

bàn về câu đối tôi lại muốn nói đến Trạng Quỳnh (thực ra là cống Quỳnh vì ông này có thi đỗ hôi và đình bao giờ đâu) hai lần bị Đoàn Thị Điểm cho ngọng. Lần đầu cống Quỳnh cũng huênh hoang và có vẽ ngạo mạn coi mọi người dưới cơ nên nữ sĩ Đoàn Thị Điểm ra câu đối "Cây xương rồng trồng trên cát, long vẫn hoàn long" vừa đúng thực tế là cây xương rồng thật trồng trên cát thì như thế nhưng nghĩa bóng ở đây là Rồng gọi là Long và ở đâu thì "Long vẫn hoàn Long" Rồng vẫn là Rồng không lẫn với loài thường được. Cống Quỳnh nghĩ một hồi mới đối lại "Quả dưa chuột tuột thẳng tay, thử thì chơi thử" (Thử tức là chuột) nghe đối chưa thật chỉnh nhưng đã thấy thấp kém hơn Đoàn Thị Điểm mấy bậc rồi. Lại lần khác Đoàn Thị Điểm đang tắm, cống Quỳnh nhà ta mon men định làm xằng bị nữ sĩ họ Đoàn nói nếu đối được câu này thì cho vào "Ba trắng vỗ bì bạch". Quỳnh đớ người chịu chết cho đến khi nữ sĩ tắm xong đi ra mà vẫn chết đứng như trời trồng vì "bì bạch" là da trắng nhưng cũng lại là tiếng xoa, tiếng vỗ khi tắm thật. Cỡ cống Quỳnh chỉ đối với mấy quan huyện "miệng nhà quan có gang có thép" với vế "Đồ nhà khó vừa nhọ vừa thâm" (cống Quỳnh gài quan bằng cách giả vờ nhặt miếng trầu quan nhả ra xem làm quan ngạc nhiên hỏi thì Quỳnh bẩm rằng nghe nói "miệng nhà quan có gang có thép- ý nói là hét ra lửa- để huyện quan bắt đối lại chính câu của cống Quỳnh nên ông ấy mới mượn cớ chửi quan thêm lần nữa thôi) thôi chứ với những vế đối cao siêu của Đoàn Thị Điểm thì cống Quỳnh làm sao đối nổi. Thậm chí chuyện kể rằng Trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (quan trạng thực sự) khi lên núi Tản viên gặp ba cô gái rất xinh đẹp mỗi cô cầm một con ba ba và một cái né ba bằng đồng liền buông lời trêu ghẹo. Mấy cô gái nói "thấy ngài giỏi chữ nghĩa như thế, vậy nhờ ngài đối hộ vế đối này nhé". Trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm tỏ ý coi thường nói rằng "có câu đối nào mà ta bó tay đâu, các nàng ra câu đối đi". Các cô gái liền nói "Ba ba mà nấu nồi ba. Tam tam chi cửu thật là chín chưng". Trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm chịu không đối nổi nhìn theo bóng các thôn nữ xinh đẹp xa dần về nhà đổ bệnh mà chết. Câu đối đó đến ngày nay cũng chưa ai đối được đấy.